Nou...eigenlijk komen best veel mensen die Brielle bezoeken helemaal niet voor de geschiedenis. Ze komen voor het feest op 1 april, of voor het Bevrijdingsfestival in mei, of voor een Korenfestival, of voor de camping.

Maar in Brielle kan je niet om geschiedenis heen!

Geschiedenis maakt de stad

Net zoals de Catharijnekerk die boven de stad uitsteekt onvermijdbaar is, want je ziet haar van kilometers ver, is de geschiedenis van Brielle overal om je heen. De 'grote' geschiedenis en de 'kleine' geschiedenis.

Vraag een geboren Briellenaar naar de gaper aan de gevel van de Voorstraat (vlakbij de Markt) en je krijgt te horen dat dit de drogisterij van de familie Bout was. Ik kan me die nog goed herinneren uit mijn kleutertijd, toen ik onder de indruk was van de witte doktersjassen die daar gedragen werden. Ik kan me voorstellen dat een toerist verbaasd naar die gaper kijkt en zich afvraagt wat die boven de huidige etalage doet. Zo leeft de geschiedenis van de stad voort in de verhalen van haar burgers, ook al verandert de functie van de gebouwen.

Op de foto zie je het monnikenkoor dat sinds 2022 verschillende keren per jaar optreedt met een unieke kar vol klokken. Nee, niet 100% historisch verantwoord, maar wel de moeite waard om te zien en horen en inmiddels toegevoegd aan de muziekgeschiedenis van de stad.

Gevelstenen kijken

is trouwens een vreselijk leuke manier om de geschiedenis van de stad een beetje beter te leren kennen. Ze geven je echt een beeld over historische functie van de gebouwen waarbij ze ingemetseld zijn.

Je moet je voorstellen dat men vroeger (zie Boerenwormkruid) vaak niet kon lezen, dus afhankelijk was van een visueel houvast. Dat kon op drie manieren: een schildering op de gevel, houten of metalen uithangborden, of dus door middel van een gevelsteen. Vooral in de zestiende eeuw, toen de houten huizen vanwege brandgevaar steeds vaker vervangen werden door stenen huizen,  ging men gevelstenen gebruiken.  Zo'n steen zat uiteraard op een in het oog lopende plaats, dus boven een deur of poort, maar in Brielle vindt je ze ook vaak middenin de gevel. En er werd kleur gebruikt om ze extra te laten opvallen. Een enorme gevelsteen is natuurlijk de Watergeus op het gebouw middenin de Voorstraat, op nummer 80. De leus 'Pro Patria' in de vlag verwijst naar de overwinning op de Spanjaarden in 1572. In dit gebouw huisde het Geuzengesticht uit 1873, bestemd voor gereformeerde wezen. Ik vond het ongelofelijk zonde dat dit gebouw langzaam van ellende in elkaar zakt. Wanneer wordt het nou eens opgeknapt, dacht ik vaak. Maar onlangs hoorde ik via de tam-tam (die heel goed werkt in Brielle) dat ze druk bezig zijn met de renovatie omdat er appartementen in komen. Hoera!

Nog een reden voor het gebruik van gevelstenen was dat er vroeger geen huisnummers en straatnamen gebruikt werden. Ik ben in Boerenwormkruid daarvan afgeweken en heb wel straatnamen gebruikt, gewoon voor de duidelijkheid. Anders had ik te breed uit moeten weiden over de geografie van de stad.

Pas toen Napoleon hier de dienst uitmaakte werden huisnummers en straatnamen verplicht ingevoerd en werden gevelstenen overbodig. Persoonlijk zou ik het prima vinden wanneer weer wat meer mensen gevelstenen gaan gebruiken. Ik heb er eentje naast mijn voordeur, zelf gemaakt van gebakken en geglazuurde klei, want goed voorbeeld enzovoorts.